“Wat is je naam?” vroeg ze. “I have no name”, antwoordde het Indiase meisje van 10 jaar oud. Een meisje zonder identiteit. Het was een van de meest aangrijpende momenten in het leven van Maaike van Vliet, die haar carrière geheel wijdde aan ontwikkelingssamenwerking.

Maaike van Vliet

Donateur Terre des Hommes

De inmiddels 73-jarige Maaike van Vliet bracht 35 jaar door in Azië en Afrika, waar ze zich inzette voor de hulp aan kwetsbare mensen. In 2017 keerde ze terug naar Nederland, na jarenlang intensief gewerkt te hebben voor een betere toekomst voor kinderen, meisjes en vrouwen in ontwikkelingslanden. Dat deed ze in verschillende rollen, maar ze richtte zich als senior beleidsadviseur met name op onderwijs, gender, en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. Ze werkte aan de verbetering van leefomstandigheden in de armste regio’s van de wereld.

Dat deed ze samen met diverse goede doelen, lokale overheden en niet-gouvernementele organisaties (NGO’s). Samen met hen ging ze de strijd aan tegen kinderuitbuiting. De situaties die ze tegenkwam, waren vaak hartverscheurend. “Ik heb zelfs kinderen gezien die geketend waren. Ze moesten wierookstokjes maken op een zolder.”

“Het is duidelijk dat deze kinderen niet zelf voor dit lot hebben gekozen. Dit is hen opgelegd. Dat komt vaak door armoede. In tijden van financiële ellende worden ouders gedwongen wanhopige beslissingen te nemen. Soms besluiten ze zelfs een van hun kinderen te exploiteren voor een schamele tegemoetkoming. En het wrange is dat ze daarin ook vaak worden misleid. Wanneer je in diepe armoede leeft en iemand belooft jou of je kinderen een beter leven, dan is de verleiding groot om dit te geloven. Soms is de wens voor een betere toekomst juist hetgeen kinderen in een uitbuitingssituatie brengt.”

Kinderen zijn vaak de meest kwetsbare slachtoffers. Ze worden door daders beschouwd als een gemakkelijke prooi, terwijl ze in de handen van hun uitbuiters vallen. “Het is van belang dat ontwikkelingssamenwerking zich aanpast aan de moderne, technologische tijd. Zelfs de armste gezinnen hebben tegenwoordig een mobiele telefoon. Kinderen worden via deze telefoons verleid en misleid, soms zelfs gelokt naar smerige nachtclubs in Bangkok.”

Kinderen zijn extra kwetsbaar voor kinderlokkers, omdat ze via hun telefoons verbonden zijn met de rest van de wereld. Ze worden blootgesteld aan beelden van een ‘betere’ wereld, die hen verleidt en hun dromen voedt. Dit maakt hen des te vatbaarder voor partijen met kwade intenties. “Hoe pijnlijk het ook is om te zeggen, de reden dat deze praktijken blijven bestaan, is omdat er vraag naar is. Het is een kwestie van vraag en aanbod.”

Een stapje harder lopen

Van Vliet waarschuwt dat we niet naïef moeten zijn en dat dit een extra reden is om gezamenlijk de strijd tegen kinderuitbuiting aan te gaan. “Lokale kennis en expertise zijn hierin essentieel. Maar het moet samengaan met de (financiële) steun die welvarende landen kunnen bieden. Als bevoorrechte samenleving hebben wij de verantwoordelijkheid die extra stap te zetten.”

Dat stapje zet Van Vliet al haar hele carrière en dat blijft ze doen. “Ik blijf me, op welke manier dan ook, inzetten voor mensen die in veel moeilijkere omstandigheden leven dan ik, ook nu ik met pensioen ben. Want ik heb het goed. Ik ben bevoorrecht. Ik heb alles wat ik nodig heb, en ik voel de behoefte om te delen met de mensen die mijn hart hebben gestolen.” Ook na haar overlijden zal ze zich daarom blijven inzetten voor ontwikkelingssamenwerking, doordat ze Terre des Hommes heeft opgenomen in haar testament. “Ik blijf proberen de wereld te verbeteren, zelfs als mijn tijd gekomen is.”

Help waar je kunt

Van Vliet roept anderen op om, waar mogelijk, bij te dragen aan goede doelen. “Een systeemverandering vraagt om immense inzet. Want je haalt één kind uit een mijn, en diezelfde week wordt weer een ander kind in diens plaats gezet. Dat is dus niet genoeg. We moeten het systeem veranderen. Daarvoor hebben we alle hulp nodig.”

Ze erkent dat dit voor velen ver weg lijkt, maar benadrukt dat soms een klein duwtje in de rug alles kan veranderen. “Ook ik werd geïnspireerd door mensen die zich inzetten voor de rechten van kinderen en gendergelijkheid. Zij spraken zich uit en stonden op. Dat moeten we blijven doen. En ja, ook ambtenaren hebben hierin een cruciale rol.” Van Vliet heeft van dichtbij gezien hoe ontwikkelingssamenwerking het leven van duizenden kinderen, jonge vrouwen en mannen heeft veranderd, en hoe veerkrachtig deze kinderen zijn. “Dat is waarom we blijven vechten. Geef kinderen een stem. Geef ze een identiteit.”

In de schaduw van de Micamijnen: kinderarbeid in Madagaskar

Tienduizenden kinderen in Madagaskar gaan niet naar school, maar werken in de micamijnen. Ze moeten werken omdat hun gezin anders niet genoeg te eten heeft. Het is een van de ergste vormen van kinderarbeid: het werk is zwaar, ongezond en gevaarlijk. Deze kinderen komen uit zeer arme gezinnen die moeite hebben om in hun levensonderhoud te voorzien door de toenemende droogte.

Vaak werken hele gezinnen samen in de mijnen: vaders en puberjongens graven mijngangen en hakken mica uit, terwijl moeders, meisjes en kleine kinderen de stenen dragen, sorteren en micarestjes verzamelen. De kinderen gaan niet of onregelmatig naar school. Het inkomen uit het werk in de micamijnen is voor de meeste gezinnen net genoeg om ‘s avonds een maaltijd te kunnen eten.

Gezondheidsrisico’s voor kinderen

In Madagaskar werken meer dan 20.000 mensen in de micamijnen, waarvan zeker de helft jonger is dan 17 jaar (sommigen zelfs jonger dan 4). In de mijnen lopen de kinderen ernstige gezondheidsrisico’s. Het stof dat vrijkomt bij het hakken, tast hun longen aan. Velen hebben last van rugpijn door het sjouwen en tillen. De hitte, het gebrek aan water en zuurstof veroorzaken hoofdpijn. Daarnaast missen ze basisvoorzieningen zoals toegang tot water, onderwijs en gezondheidszorg.

Strijd voor de toekomst van de kinderen 

Terre des Hommes komt op voor kinderen in de micamijnen. We zorgen ervoor dat ze naar school kunnen. Ook werken we aan een eerlijkere beloning voor de mica, zodat gezinnen meer inkomsten hebben zonder dat hun kinderen mee hoeven te werken. Mica is een mineraal dat wordt gebruikt in elektronische apparaten en auto’s. Het is essentieel voor de elektronica-industrie vanwege de extreme hittebestendigheid, de bestandheid tegen hoge voltages en de isolerende werking. Daarnaast heeft het een glanzende uitstraling, waardoor het ook wordt verwerkt in cosmetica, shampoo, verf en (auto)lak.

Voor meer informatie over nalaten aan Terre des Hommes kunt u vrijblijvend contact opnemen met Leontien Schoon, Relatiemanager
Nalatenschappen. 06 482 722 17 – [email protected]