Cultuur en erfgoed. Begrippen die misschien wel te groot en te diffuus zijn om ‘vast te kunnen pakken’. En daarom kwetsbaar wanneer we ons afvragen wat het belang van cultuur en erfgoed is. Vooral in een maatschappij waar verschillende belangen om voorrang strijden. Want wat bedoelen we met cultuur en erfgoed?
Fusien Bijl de Vroe
Directeur Vereniging Rembrandt
Maatschappelijk belang
Daarom nu aandacht voor één onderdeel van cultuur en erfgoed: het Nederlands openbaar kunstbezit. En dan specifiek het onderdeel waar de Vereniging Rembrandt zich voor inzet: het mede mogelijk maken van kunstaankopen voor de Nederlandse kunstmusea. Zo willen we immers invulling geven aan het maatschappelijk belang van een rijk en sterk openbaar kunstbezit.
Al 136 jaar heeft de Vereniging Rembrandt tot doel kunstwerken te helpen aankopen. Niet alleen voor het eigen plezier maar vooral om deze kunst te delen met iedereen. Want wat dankzij de vereniging wordt aangekocht, is voor iedereen te zien in ruim 120 Nederlandse kunstmusea. Van een Egyptisch vrouwenbeeld uit 1500 voor Christus tot een groot schip van Grayson Perry uit 2011-2015.
Kunst maakt je bewust van de ander
Begrijpen wat kunst betekent
Het toenemende aantal museumbezoekers geeft aan hoezeer de kunstcollecties in de musea gewaardeerd worden. Deze bezoekers willen genieten van de authenticiteit van de kunstvoorwerpen of interessante opstellingen. Maar ze willen ook leren. De musea faciliteren dat door hun wijze van presenteren. Elke bezoeker wil immers een beetje expert worden. Net zoals in een computerspel willen ze een level hoger komen. Elk level hoger geeft een goed gevoel en maakt dat je weer meer wilt zien en leren, en beter leert begrijpen wat kunst kan betekenen.
Begrijpen ook dat kunst bewust maakt, van een landschap waardoor het ineens van jou wordt. Maar ook dat het bewust maakt van de ander, van degeen die het maakte. En ook dat het bewust maakt van wat voorbij is. Van dat wat anders was of is, en van dat wat juist helemaal nooit verandert. Kunst kan ons laten ontsnappen aan een lelijke werkelijkheid. Of het laat de werkelijkheid zo zien, dat wij ons voor het eerst bewust worden van haar schoonheid of betekenis. Dat wij respect krijgen voor de schoonheid en betekenis, van wat hier maar ook in andere culturen en op andere continenten is gemaakt. En dat dat respect nu ook een grote maatschappelijke waarde is.
Niets wat in de musea te zien is komt daar op eigen houtje binnenwandelen
Collecties zijn nooit af
We zullen blijven verzamelen, want collecties zijn nooit af. Er wordt nog steeds kunst gemaakt die de moeite van het bewaren waard is. Of er komen stukken op de markt, die altijd al begerenswaardig waren, maar niet eerder konden worden gekocht. En onze smaak verandert en ons inzicht in het verleden ook.
Daarom blijft de Vereniging Rembrandt helpen verzamelen. Want niets van wat in de musea te zien is komt daar op eigen houtje binnenwandelen. De collecties worden met zorg opgebouwd, vaak door particulieren of met particuliere middelen: om van te kunnen genieten, te kunnen delen, begrip en respect te krijgen voor wat hier en elders gemaakt is, en door te kunnen geven aan volgende generaties.