Den Helder, in de kop van Noord-Holland, is een stad vol historie en cultuur. Vooral de Stelling, de Oude Rijkswerf en de verbinding met de Waddenzee maken het gebied een bezoek waard.
Stelling Den Helder is een verzameling van zes forten en tientallen bunkers rond Den Helder. Aan het eind van de 18e eeuw was deze stad een belangrijke havenplaats voor de marine en particuliere reders.
Koning Lodewijk Napoleon bezocht Den Helder in 1807. Zijn broer, keizer Napoleon Bonaparte, was daar in oktober 1811 en gaf direct opdracht tot het bouwen van de Stelling Den Helder om de stad te verdedigen tegen aanvallen vanaf het land. Daarna werd de linie door de Nederlandse Staat, en later door de Duitse bezetter, verder uitgebouwd. “Het is nu één van de oudste nog bestaande stellingen van Nederland”, zegt citymarketeer Manouk van Deutekom.
Biercafé, aquarium en museum
Enkele forten zijn openbaar toegankelijk. Bijvoorbeeld Fort Westoever, met een café waar ze lokaal gebrouwen bier schenken. Fort Kijkduin heeft een Noordzee-aquarium en een museum over de Franse en Duitse tijd van 1811 tot 1945.
“Met Open Monumentendag zijn ook veel van de bunkers geopend”, laat Van Deutekom weten. “Deze zijn van verschillende perioden uit de geschiedenis. Er waren er ooit circa driehonderd, waarvan nog ongeveer de helft over is. Op Open Monumentendag zijn ook andere forten geopend, waar vrijwilligers klaar zitten om informatie te geven.”
Er zijn volgens Van Deutekom verschillende redenen waarom een bezoek aan De Stelling de moeite waard is. Sowieso is het historisch interessant dat de forten er nog zijn en een aantal heeft een leuke invulling gekregen. “Daarnaast is het gebied erg groen. “Mensen kunnen met een boot, een zogeheten Helderse Vlet, langs de Stelling varen. Zo kun je alle complexen zien, en je ervaart tegelijk rust en natuur. Van oudsher was er rond een fort geen bebouwing. Daardoor is er veel ruimte.”
De Stelling is vijf kilometer lang en het is mogelijk om erover te wandelen, te fietsen of te varen. Er zijn verschillende routes uitgezet en er kan een boot worden gehuurd met een gids die van alles vertelt over de Stelling. Er zijn ook bijzondere overnachtingsplaatsen, vertelt Van Deutekom. “Bijvoorbeeld het Fortwachtershuisje op Fort Kijkduin.
Wie daar overnacht, is helemaal alleen op het fort. Dat is echt een unieke ervaring. Eveneens bijzonder is een overnachting in het Kustwachterstorentje, gebouwd als waarnemingsstation op het hoogste punt in Den Helder. Daarvandaan zie je aan de ene kant de stad en aan de andere kant de zee.”
Waddenzee
Ook de omgeving van Den Helder is de moeite waard. De stad grenst immers aan de Waddenzee, onderdeel van Unesco Werelderfgoed. Vanuit Natuurinformatiecentrum Balgzand in Den Helder worden excursies georganiseerd naar de Waddenzee, zoals vogelexcursies en wadlopen. Ook het Nationaal Reddingmuseum houdt excursies en vaartochten.
Den Helder draagt nog meer bij aan cultuur in de omgeving. De stad is namelijk onderdeel van het programma Sense of Place met culturele landschapsprojecten rond de schoonheid en geschiedenis van de Waddenzee. In het oude binnenduingebied De Nollen in Den Helder ligt het kunstproject ‘landschap van de verbeelding’, het levenswerk van kunstenaar Ruud van de Wint (1942-2006).
Een kwart eeuw heeft hij hier gewerkt aan schilderingen, stalen sculpturen en grootse bouwsels die zijn verweven met het duinlandschap. “Ook enkele forten vallen onder dit project”, zegt Van Deutekom. “In juli en augustus organiseren we een cultuurarrangement: een fietstocht met een gids vanaf De Nollen en langs de forten. De gids kan dan van alles vertellen over wat onderweg te zien is. Een leuke manier om het hele gebied te ervaren!”